Face! Overwinnen van Triggerreacties.

Wat is een fight-, flight-, freeze-reactie en hoe kan je anders reageren? Je bereikt er niet mee wat je wil, integendeel. FFF-reacties zijn snelle, impulsieve reacties, deels onbewuste fysieke reflexen, waarmee het organisme zich zo snel mogelijk in veiligheid wil brengen. De snelste manier om weg te zijn bij iets wat als hoogst onaangenaam wordt ervaren: een ongewenste prikkel. Je geeft een sneer terug, of zegt niks meer -maar denkt er het jouwe van-, of je 'verdwijnt' als het ware, bent niet echt meer aanwezig. Het lost wellicht tijdelijk iets op, maar als het om langdurige relaties gaat, zoals collega’s, buren, familie, of gezin zit je vast in een ongewenst patroon.

Anderen reageren weer op jouw reflex: vechten lijdt tot strijd, bij bevriezen ontstaat er een akelige sfeer en bij vluchten zit er altijd zo’n ‘rare’ in de kamer. Dit kan jarenlange ellende opleveren. Vecht-reacties leiden bijvoorbeeld weer tot schaamte, bevriezen tot trots en vluchten tot angst voor oordelen van anderen. Dan zit je in de knoop met jezelf en bent niet verbonden met je omgeving. Gedoe!
Hoe krijg je FFF-impulsen onder controle en kom je tot constructieve reacties? Voor mij was mijn patroon van snel in een vecht-reactie schieten aanleiding om me in 2006 in NonViolent Communication, ofwel Verbindende Communicatie te verdiepen, wat zo inspirerend bleek, dat ik nu, sinds mei dit jaar, gecertificeerd trainer ben. Voor de FFF-reacties heb ik een verdiepingstraining ontworpen. Ontzettend interessant!
Mijn theorie is dat een FFF-reactie een manier is om het onaangename gevoel dat de prikkel oproept niet te hoeven voelen. Je duwt het weg. Daarmee geef je echter geen kans aan de behoefte die er juist is: verbinding, of respect, of er mogen zijn, gezien worden, ertoe doen etc. De grote uitdaging bij een ongewenste prikkel is dus te ervaren wat er in je lichaam gebeurt. Niet reageren, maar signaleren. Je weet immers dat de impulsieve reactie niet helpt, integendeel: het maakt alles erger. Met dat bewustzijn kan je de reactie stoppen. Daar slaat de term ‘Nonviolent’ op: destructief gedrag in ieder geval niet! Wat dan wel? Door niet te reageren voel je wat je organisme doet: je voelt je warm worden en wil tot actie overgaan (fight), je voelt kilte en een muur die je op wil trekken (freeze), of je voelt dat je energie zich terugtrekt en je je zo onzichtbaar mogelijk probeert te maken (flight).

Niet reageren, betekent dat je oude defensie-mechanisme weg is, die je tegen het onaangename gevoel dat de ongewenste prikkel oproept moest beschermen. Dit gevoel is nu dus onvermijdelijk: boosheid, machteloosheid, verdriet, angst… Allemaal vervelende sensaties gaan door je heen, maar het is slechts een golfje, het duurt maar even. Zo snel mogelijk focussen op wat je wèl wil, maakt het draaglijk. Focus leggen op de wezenlijke behoeftes die er voor jou toe doen, maakt het constructief: verbinding, respect, gezien worden etc. Wat kan je doen om daaraan vorm te geven? Daarmee zit je dus in een totaal andere reactie: ‘Ik schrik van wat je zegt, blijkbaar begrijpen we elkaar niet goed. Kunnen we er nog even rustig naar kijken?’
Hoe meer pijn je in je leven hebt opgelopen of opgebouwd, hoe gevoeliger je reageert op ongewenste prikkels. Dan kan je die essentiële onaangename gevoelens onderzoeken en kijken welke basisbehoefte onvervuld is. Hoe meer je zelf gaat zorgen voor het vervullen van die behoefte, hoe meer je tegen een stootje kan en ongewenste prikkels geen vat meer op je hebben. 
Mooi werk.